Oedeem is een abnormale ophoping van vocht in het weefsel als gevolg van een verstoord evenwicht tussen aanvoer en afvoer van vocht. Er zijn verschillende vormen van oedeem, afhankelijk van de oorzaak.

Lymfoedeem

Net als de bloedbaan waarin bloed circuleert, heeft het lichaam een lymfestelsel waar lymfe doorheen stroomt. Het lymfestelsel en het bloedvatenstelsel zijn nauw met elkaar verweven. Als de vochtbalans tussen lymfe en bloed is verstoord, spreken we van lymfoedeem. Lymfoedeem kan o.a.ontstaan nadat lymfeklieren operatief verwijderd zijn of als complicatie na bestraling.
Lees meer over lymfe en het lymfestelsel onderaan deze pagina.

Andere veel voorkomende vormen van oedeem zijn:
  • veneus oedeem (als gevolg van trombose of operatie van bloedvaten, of als gevolg van het slechter worden van de klepjes in de aderen)
  • traumatisch oedeem (na een ongeval)
  • primair lymfoedeem (dit is een aangeboren tekort schieten van het lymfestelsel)
  • lipoedeem (dit is een combinatie van vetcellen met oedeem)
  • oedeem na oncologische ingrepen
  • secundair oedeem na andere operaties
  • tertiair oedeem na bestralingen, chemokuur of gebruik medicijnen
Welke therapiemogelijkheden zijn er?

De therapie bestaat uit een combinatie van verschillende behandelmethoden:

Manuele lymfedrainage

Manuele lymfedrainage is een specifieke massagetechniek die gericht is op verhoging van de transportcapaciteit van het lymfestelsel. Door gebruik te maken van bepaalde handgrepen kan het vocht verplaatst worden naar gebieden in het lichaam waar het lymfesysteem nog intact is, zodat het daar vandaan in de circulatie kan worden opgenomen. Ook zijn er specifieke handgrepen om fibrotische verhardingen in het weefsel te voorkomen dan wel los te maken.

Compressietherapie

Doel van de compressietherapie is de omvang van het oedeem te verminderen en de bereikte omvangvermindering te onderhouden. Door het aanleggen van bandages wordt van buiten af een continue druk aangebracht die het uittreden van vocht tegengaat en de afvoer van lymfe ondersteunt. De bandages worden aangelegd als er nog geen stabiele situatie in de waterhuishouding is bereikt. Wanneer de omvang van de arm of het been stabiel is, kan een therapeutische elastische kous worden aangemeten. Bij de therapie worden korte of lange rekzwachtels aangebracht. Nieuw hierbij is het zwachtelen met coban2. Ook kan er gebruik gemaakt worden van compressietherapie met behulp van de lymfapress (dit wordt niet toegepast in onze praktijk).

Oefentherapie

De zwaartekracht speelt een belangrijke rol bij de bloed- en vochthuishouding van het lichaam. Vooral de druk op de benen kan flink oplopen. Oefentherapie kan hierbij uitkomst bieden. Tijdens het aanspannen van spieren worden aders en lymfebanen even dicht gedrukt en worden bloed en lymfe omhoog (richting hart) gestuwd. De klepjes in aders en lymfebanen zorgen ervoor dat bloed en vocht niet terug kunnen stromen. Ook oefentherapie voor de armen is belangrijk, net als ademhalingstechnieken.

Lymftaping

Lymftaping ondersteunt en stimuleert de afvoer van vocht door met tape de huid ‘op rek’ te brengen. Deze liftende werking zorgt ervoor dat de lymfevaatjes zich beter kunnen openen. Het resultaat hiervan is een drukverlaging waardoor de lymfe naar een regio met een lagere druk kan stromen: de lymfeklier.
Bij lymftaping wordt gebruik gemaakt van een elastische katoenen tape met een antiallergische lijmlaag. De tape is ventilerend en kan tijdens het douchen gewoon blijven zitten. Deze tape kan ook gebruikt worden bij de littekenbehandeling , de behandeling van grote haematomen (blauwe plekken) en ter vermindering/verhoging van de spiertonus.

Wat is lymfe en wat houdt het lymfestelsel in?

Het lymfestelsel ziet er vergelijkbaar uit met het stelsel voor de bloedsomloop. In tegenstelling tot de bloedcirculatie is het lymfestelsel alleen een afvoerend systeem. Lymfe bevat ongeveer dezelfde bestanddelen als bloedplasma, maar heeft een hogere concentratie eiwitten. Als lichaamsarbeid wordt geleverd, neemt de concentratie eiwitten in het weefsel verder toe.

Wat zijn lymfeknopen en lymfeklieren?

Op het kruispunt van grote lymfevaten bevinden zich lymfeknopen. De lymfeknopen liggen dichtbij organen en worden ook wel klieren genoemd. De klieren filteren de lymfe en halen er lichaamsvreemde stoffen uit (bacteriën, kankercellen, celresten, etc.). Deze lichaamsvreemde stoffen komen in de bloedbaan terecht, doordat het lymfestelsel en de bloedbaan met elkaar in contact staan. Via de bloedbaan worden de lichaamsvreemde stoffen uitgescheiden door het lichaam. In de lymfeklieren worden witte bloedcellen gemaakt die een belangrijke rol spelen in het afweersysteem van het lichaam.